Bezinning na mijn verlies, mijn stille reis naar innerlijke rust.
Het verwerken van het verdriet en het verlies na het overlijden van mijn moeder eind mei 2018 leek mij in eerste instantie makkelijk af te gaan. Ondanks dat het missen, naar nu blijkt nooit overgaat, was er berusting en een soort van vrijheid na al het zorgen. Het beeld van iemand die langzaam lijdend naar de dood leeft en zich daar met alle macht tegen verzet, is onmenselijk. Als een verwelkend blad aan een boom dat niet wil vallen.
Na ruim een jaar kreeg ik toch de rekening gepresenteerd, en daar bleef het niet bij. De woorden “Ik ga je heel erg veel pijn en verdriet doen” kregen uiteindelijk voor mij de betekenis die mijn moeder ermee bedoelde. Het bleek slechts de warming-up van dat wat nog komen zou.
Toen mijn moeder wegviel, de steun en toeverlaat van mijn vader, zag ik al snel de desinteresse bij hem toenemen, zijn gebreken zichtbaarder worden en zijn geheugen hem steeds vaker in de steek laten. Het één had invloed op het ander. Bovendien was vanaf de dag dat mijn moeder wegviel zijn vrije wil totaal verdwenen. Zelfstandige beslissingen en keuzes waren van de ene op de andere dag weg. Alleen door goed door te vragen en overwegingen op te sommen, was een duidelijk antwoord mogelijk. Het betekende vragen naar ja of nee, goed of slecht. Zo zwart-wit was het, een kleine zeven jaar lang.
Vanaf het moment dat de aftakeling van mijn moeder echt zichtbaar werd (2013) en het problemen begon te geven voor de kwaliteit van haar leven, tot het overlijden van mijn vader op 19 januari 2025, zaten er voor mij in meer of mindere mate ruim elf jaar van zorg. De kleine ongemakken van haar ziekte begonnen overigens al veel eerder. In 2005, ze was toen 55 jaar, viel het op dat ze na een korte inspanning vaak rust moest nemen en iets nodig had om op te leunen: de rugleuning van een stoel waar ze voorovergebogen haar handen op zette, iets op borsthoogte waar ze haar ellenbogen op liet rusten, of anders de handen in de zij met de duimen naar voren en borst vooruit. In 2007 werd een kleine wandeling met een redelijke hellingshoek al een probleem.
De laatste elf jaar leken voor hen een ware slijtageslag te worden. Stukje bij beetje veranderde hun wereld en de wereld om hen heen. Met alle ongemakken en beperkingen die longemfyseem met zich meebrengt, was het moeilijk aanpassen. Wanneer een horde genomen was, volgde er al snel een nieuwe. Geklaagd werd er niet, ook niet wanneer de pieken steeds minder hoog werden en de dalen steeds dieper. Mijn moeder overleed via euthanasie [Lees haar verhaal…]. Een beslissing die emotioneel, fysiek én mentaal veel impact had. Het was een klap die nog lang na dreunde. Na een jaar werden de gevolgen voor mij duidelijk. Het bleek lastig om de draad weer op te pakken.
Ik leek de draad eerder kwijt te raken dan hem op te pakken. Mijn vader kreeg moeite om voor zichzelf te zorgen. Hij was eenzaam en miste zijn vrouw. Zonder haar bijdrage, zijn geheugensteun en anker, werd duidelijk dat hij aan het dementeren was. Fysiek ging het nog wel, maar geestelijk ging het snel achteruit. Op sommige vlakken functioneerde zijn geheugen nog prima, maar zelfzorg werd steeds moeilijker. Dingen die in de koelkast hoorden, legde hij in de oven. Vuile glazen gingen terug de kast in. Een oud gordijn werd gebruikt als matrashoes.
Geestelijk maar ook lichamelijk takelde zijn lichaam af. Opnieuw voelde het als een ware slijtageslag: steeds lagere pieken en steeds diepere dalen. Het weer verwerken van genomen hordes werd al snel gevolgd door nieuwe constatering van achteruitgang. Ook vrienden, kennissen en buurtbewoners merkten zijn teloorgang op. De opmerkingen waren vaak hard, doortastend en confronterend: “Kijk die arme stakker”, “Die zielige man” of “Die stumper”. Misschien niet altijd kwaad bedoeld, maar ze kwamen bij mij zeker wel binnen.
Eind april 2024 werd mijn vader opgenomen in een verzorgingsinstelling. Even leek het beter te gaan; de druk leek van mijn schouders te vallen. Maar al snel merkte ik dat mijn vader zich niet helemaal op zijn gemak voelde. In september voelde hij zich een keer niet lekker. Al snel bleek het om een longontsteking te gaan, waarvan hij snel herstelde. Niet veel later maakte hij een behoorlijke val en moest hij met flinke schaafwonden en een hoofdwond behandeld worden in een ziekenhuis. Daarna ging het snel bergafwaarts. Hij ging slechter lopen, verslikte zich regelmatig en geestelijk werd het aanzienlijk minder. Ondanks alles merkte ik aan de moeilijke communicatie dat hij zich in zijn redenering min of meer afgedankt voelde. Hoewel we, zoals afgesproken kerst en mijn verjaardag nog samen vierden, ging dit niet zoals gepland. Het was een van zijn laatste goede dagen. Op 19 januari 2025 overleed hij na meerdere longontstekingen en het falen van zijn linkerlong. De laatste tien dagen van zijn leven waren voor mij tot nu toe de zwaarste ervaring die ik heb moeten dragen.
Vrij – minder denken, lichter leven – Marnix Pauwels
Bijna elf jaar intensief bezig zijn met je ouders en toezien hoe beiden langzaam door ziekte wegkwijnen, doet iets met een mens. Of dit nu kanker, COPD longemfyseem, dementie, ALS of welke andere vreselijke ziekte dan ook is: pijn doet het.
Het afgelopen half jaar was een tijd van verdriet, gemis en dubbele gevoelens. Er was leegte, verwarring, woede en dankbaarheid. Wat ik wel voelde en zag, maar niet tot mijzelf wilde laten doordringen, was de vrijheid. Geen broers, geen zussen, alleen mijn vader, moeder en mijn gezin (mijn vrouw en zoon) waren de pijlers in mijn leven. Mijn fundering is ondermijnd, langzaam weggerot. Als we de juiste weg van het leven bewandelen, maakt ieder kind dit mee. De manier waarop is vaak nogal verschillend. Feit is dat de mensen van wie we houden en waarop we bouwen, wegvallen.
Toen de draad weer oppakken moeilijk werd, heb ik mij onbewust voorbereid en gewapend voor wat komen zou. Zo las ik na het verlies van mijn moeder het boek Vrij van Marnix Pauwels: Minder denken, lichter leven. Over controle, angst, schuld en schaamte, over loslaten en accepteren.., of misschien juist niet. Er werd vooral duidelijk uitgelegd hoe weerstand tegen wat ons overkomt, alles duizend keer erger maakt.
Nummer 1, 2 en 3 uit de boekenserie van Els van Steijn
Daarna volgde De Fontein – Vind je plek van Els van Steijn, waarin je leert omgaan met terugkerende problemen waar je steeds opnieuw tegenaan loopt. Hardnekkige patronen in je leven die vaak terug te voeren zijn op je familiesysteem. De onlosmakelijke verbinding met al je familieleden werd me door het lezen van dit boek pas echt duidelijk, met de fontein als metafoor waardoor alle stromingen zichtbaar worden en je echt je plek leert zien. Het is uiteindelijk aan jou om je plek binnen je familie daadwerkelijk te erkennen.
Het vervolg De Fontein – Maak wijze keuzes kon ik niet laten liggen. Hoofdstuk twee was herhaling, moeizaam en verwarrend om doorheen te lezen. Ik heb veel teruggelezen in de eerdere uitgave om uiteindelijk met meer gemak en herkenning de volgende hoofdstukken tot mij te nemen. Het gaf mij meer inzicht in mijn plaats en gedrag, wetmatigheden en systemen binnen mijn omgeving (groepen en organisaties).
Daarna volgde een derde uitgave: De Fontein – Vier het leven, een boek waar ik moeite mee had midden in de turbulente tijd waarin ik mij bevond. Ik citeer: “Sta niet op de waakvlam en zorg dat het je goed gaat, zelfs als het (dierbare) mensen in je omgeving minder gaat.” Ondanks dat ik hier inmiddels veel over gelezen had, is dit een moeilijk begrip en niet te rijmen met de focus en mindset die op dat moment domineerden.
Master your Mindset – Michael Pilarczyk
Drie keer eerder was ik opnieuw begonnen in dit boek. Pas een half jaar later, toen ik op Schiphol spontaan het boek van Michael Pilarczyk kocht – Master your mindset, leef je mooiste leven en het op Ibiza in één ruk uitlas, volgde opnieuw De Fontein – Vier het leven. De boeken overlappen op veel vlakken, hoewel de insteek totaal verschilt. Een doodnormaal gesprek op een mooie dag op Ibiza met zomaar een chef-kok en restauranthouder gaf mij ineens het inzicht.
Na de crematie begon de stilte. Geen telefoontjes meer, geen bezoeken, geen zorgplanningen. Wat overbleef, was ruimte. Maar ook leegte. En precies daarin begon de zoektocht. Een zoektocht naar bezinning. Wat had ik verloren, maar ook: wat had ik geleerd? Wat wil ik vasthouden, en wat mag ik loslaten? Het werd tijd om niet meer alleen te zorgen voor anderen, maar vooral voor mezelf.
Ik moet mijzelf opnieuw uitvinden. De vraag is: wat heeft deze periode met mij gedaan? Waar sta ik, en waar wil ik naartoe? Emotioneel wil ik na deze stormachtige tijd vooral rust en zoek ik naar een manier om geestelijk en mentaal weer in balans te komen. Fysiek blijk ik ook gehavend: hoge bloeddruk en niet alert en adequaat gereageerd op de reactie van mijn lichaam op het gebruik van vervangende merk puffers, met als oorzaak verwaarloosde astma en chronisch verkouden zijn.
De rust heb ik gevonden. Langzaam maar zeker kom ik weer in balans. Ik bevind mijzelf regelmatig in de sportschool, waar ik veel progressie maak. Geestelijk dwaal ik af en toe nog wel eens af: dan willen de vervelende, negatieve stemmetjes en gedachten zich meester maken van mijn brein. Maar door de rust, training en herkenning zijn deze makkelijker te negeren. Ook fysiek maak ik stappen: langzaam, maar de nieuwe medicijnen doen hun werk. Ik heb nieuwe prioriteiten, weet waar ik sta in het leven en ik weet precies waar ik naartoe wil. Ik ben er van overtuigd dat ik op de juiste weg zit!
